Surat Raffles kepada Raja-Raja Melayu

Beliau mendapat kenaikan pangkat manakala Lord Minto, Gabenor-Jeneral India melantiknya sebagai wakil ke negeri-negeri Melayu di Melaka. Beliau ditugaskan membuat persiapan untuk menyerang Pulau Jawa yang dikuasai oleh Belanda. Dari Melaka mulai Disember 1810 beliau mengadakan pelbagai gerakan pengintipan rahsia untuk mempastikan kekuatan tentera Belanda di Jawa.

Dalam surat-suratnya kepada raja-raja di Gugusan Kepulauan Melayu, beliau memohon sokongan persahabatan mereka, iaitu tidak menjalin persahabatan dengan Belanda. Dalam surat kepada Sultan Palembang, beliau meminta Sultan menghalau Belanda dari wilayah-wilayahnya.

Kisah bersambung: Raffles berlepas dari Melaka pada 18 Jun, 1811 bersama angkatan tentera seramai 11,000 orang bersama Lord Minto. antara 100 buah kapal ialah sebilangan kapal-kapal perang.

Pada waktu dulu penulis-penulis surat Melayu dikehendaki benar-benar menguasai sastera Melayu, menulis tulisan Jawi dengan baik dan mengetahui bahasa Arab serta agama Islam. Penting ialah kelebihan menulis puji-pujian yang menyentuh konsep “budi” budaya Melayu.

Permulaan surat raja Melayu mengandungi kata-kata dalam bahasa Arab dan beberapa ayat Quran. Terserlah ialah diplomasi Melayu selaras dengan “budi” orang Melayu. Antara kandungan surat Sultan Alauddin Jauhar Alam Syah (Aceh).

“Alhamduillah al-ladhi ala abdi al-kitab ........ Hatta kemudian dari itu banyak salam baik akan sahabat beta Paduka Seri Lord Minto ....... beta punya kapal telah bertemu dengan orang kapal perang Inggeris; di suruh turun bendera kita dan tanda beta. Kemudian ia usik-usik akan kapitan kapal beta, diambil khalasi. Mengapa begitu ia diperbuat.”

Jelas bahawa ada kalanya raja Melayu juga menyampaikan aduan mengenai tindak-tanduk petugas kapal Inggeris. Menurut satu laporan lain Sultan Alauddin tahu bercakap dalam bahasa Inggeris dan sedikit-banyak mengetahui budaya orang-orang Barat.

Sepucuk surat dari Raden Muhammad Ibrahim (Aceh) kepada kerani Raffles, antara lainnya: “Saura hamba pun ketahui perintah dunia ini; jika ada rial ditangan kita segala kerja yang susah-susah jadi mudah.”

Surat dari Sultan Syarif Kassim (Pontianak) kepada Raffles di Melaka di antara lainnya: “Jika boleh dengan bolehnya sahabat kita tolong seboleh-bolehnya kerja habis itu perompak-perompak dan lanun. Segala yang kerja jahat-jahat sama orang dagang itu ketika ini semuanya ada berkumpul dalam negeri Sambas.”

Dari Banten (Jawa) pula Pangeran Anom dan Pangeran Ahmad: “Waba’adah raja-raja Inggeris, saya minta tolong kepada raja-raja Inggeris menembak Pulau Merak dan lagi menembak Anyer.”

Warkah dari Sultan Ceribon (Jawa) kepada Raffles: “Inilah surat yang tulus serta ikhlas yang keluar dari hati yang putih ....... Saya pun menanti-nanti tolongan dari kompeni Inggeris ...... Saya kedua memintakan biar segera kompeni Inggeris menyuruh kapal perang menolong daripada kerosakan saya dan negeri saya, mengambil sekalian orang Holanda yang di dalam negeri Jawa.”

Surat-surat seterusnya diterima dari Ratu Gusti Wayahan Korong-Asem (Bali): “Bahawa ini surat yang terbit daripada nur al-qalub yang amat gilang-gemilang akan memberi terang benderang pada antara segala makhluk ...... Maka kita pintak kepada saudara apa-apa saudara punya suka yang di tanah Bali itu melainkan saudara kirim surat kepada iaitu seboleh-bolehnya kita carikan.”

Untuk faedah semua pihak surat-surat tulisan Jawi itu disiarkan dalam tulisan Rumi. Kerana, dewasa ini ada orang-orang Melayu tidak tahu baca jawi lagi.

www.utusan.com.my