Reflecting on the Law
Oleh Shad Salem Faruqi,
Profesor Undang-undang,
Universiti Institut Teknologi MARA.
Semangat persefahaman dan toleransi yang wujud ketika negara kita lahir pada 1963 haruslah diteruskan ketika kita bersedia untuk menghadapi cabaran mendatang. Kelmarin adalah ulangtahun ke 45 Hari Malaysia. Pada 16 September 1963, koloni British iaitu Sabah, Sarawak dan Singapura bergabung dengan Persekutuan Malaya untuk membentuk sebuah negara Malaysia.
Walau pun begitu, telah ada tentangan dari luar dan dalam negara. Indonesia melancarkan satu bentuk peperangan yang tidak rasmi. Manakala Filipina menuntut Sabah berdasarkan undang-undang antarabangsa.
Di dalam Malaya, negeri Kelantan menentang transformasi itu. Ia membuat tuntutan di mahkamah, mencabar Malaysia Day Agreement dengan alasan bahawa persetujuannya diperlukan untuk membuat sebarang perubahan penting kepada Merdeka Constitution.
Mengimbas kembali, Kerajaan Kelantan v Kerajaan Persekutuan Malaya (1963), Mahkamah Tinggi menetapkan Artikel 159 (the amendment clause of the Constitution) tidak memerlukan persetujuan negeri-negeri lain bila ada kemasukan negeri baru ke dalam persekutuan.
Merujuk kepada tuntutan tersebut, mahkamah menetapkan dengan sebenar-benarnya bahawa ia adalah langkah politik tidak rasmi (informal) yang tidak disabitkan di dalam sebarang mahkamah undang-undang.
Maka, daripada 11 negeri, Malaya bertambah menjadi 14. Nama yang baru muncul. Undang-undang baru dilaksanakan untuk memastikan perhubungan istimewa di antara negeri-negeri baru dengan Kerajaan Persekutuan.
Dalam banyak aspek, gabungan baru itu merupakan penyatuan lima entiti yang tidak seimbang – kerajaan persekutuan yang berkuasa, 11 negeri-negeri semenanjung yang mempunyai kuasa autonomi terhad dan negeri-negeri yang mendapat keistimewaan iaitu Sabah, Sarawak dan Singapura dengan mendapat hak keistimewaan atau ‘kelonggaran’ dalam beberapa aspek daripada kerajaan persekutuan.
Alasan mendapat hak keistimewaan inilah yang perlu dikaji.
Pertama, ada beberapa kejadian dari segi sejarah dan perundangan, antaranya Resolution of the Malaysia Solidarity Consultative Committee (1961), Resolution of the Legislative Council of North Borneo (1962), Report of the Cobbold Commission (1962) dan Twenty Point Manifesto of the Sabah Alliance (1962).
Di samping itu, ada Report of the Inter-Governmental Committee/Landsdowne Committee (1963), Malaysia Agreement (1963) dan Malaysia Act 1963. Semuanya mengikhtiraf keperluan istimewa dan memberi persetujuan kepada tuntutan negeri-negeri Borneo.
Keduanya, dari segi budaya, agama dan bahasa tersendiri penduduk Borneo yang memberi peruntukan istimewa sebagai langkah memelihara tradisi yang unik dan ulung.
Ketiganya, negeri-negeri Borneo merangkumi wilayah yang besar dan merupakan sumber yang tidak terbatas kepada persekutuan. Seluruh keluasan adalah 198,069 km persegi, melebihi keluasan semenanjung Malaysia 131,681 km persegi. Pantai Sabah dan Sarawak sepanjang 2,607 km jika dibandingkan dengan semenanjung, 2,068 km.
Keempat, walau pun mempunyai sumber yang banyak, mereka masih mempunyai masalah kemiskinan dan banyak kawasan di Sabah dan Sarawak yang mundur dan tidak dimajukan.
Kelima, pakatan 1963 di antara Persekutuan Malaya, United Kingdom, Utara Borneo, Sarawak dan Singapura bukanlah semata-mata persetujuan domestik. Ia adalah Treaty Antarabangsa.
Disebabkan alasan-alasan yang disebutkan tadi, Constitution Persekutuan Malaya telah ditulis semula untuk merangkumi kedudukan istimewa negeri-negeri baru tersebut. Ketiga-tiganya diberikan pendapatan tambahan yang tidak diberikan kepada negeri-negeri Barat Malaysia.
Schedule 9 menekankan kuasa legislatif persekutuan dan negeri-negeri; mengandungi tiga senarai legislatif – Federal List dengan 27 topik; State List dengan 13 topik; dan Concurrent List dengan 14 topik. Untuk menguatkan kuasa legislatif negeri-negeri Borneo, diadakan Supplementary State List dengan 6 topik dan Supplementary Concurrent List dengan 9 topik, ditambah kepada Federal Constitution.
Negeri-negeri Borneo diberikan kuasa ke atas aspek imigrasi ke dalam Negeri-negeri. Sabah dan Sarawak mempunyai Mahkamah Tinggi, Hakim Besar dan mahkamah kaum. Perlantikan Hakim untuk Borneo High Court memerlukan persetujuan dengan Ketua Menteri negeri terbabit.
Oleh kerana ramai penduduk bukan Islam di Sabah dan Sarawak, Perlembagaan kedua-dua negeri, pada 1963 tidak mengandungi peruntukan untuk Islam. Kebanyakan undang-undang persekutuan yang berkaitan dengan Islam sebagai agama persekutuan tidak termaktub di Sabah dan Sarawak.
Sabah dan Sarawak mempunyai hak eksklusif ke atas tanah dan kerajaan tempatan.
Sungguh pun Bahasa Melayu adalah bahasa kebangsaan, penggunaan English dan bahasa kaum lain adalah dibenarkan di Negeri-negeri Borneo. Serupa dengan kedudukan istimewa orang Melayu di bawah Artikel 153, kaum di negeri-negeri tersebut juga diberikan perlindungan istimewa di bawah Artikel 153. Sebarang perubahan kepada Perlembagaan Persekutuan yang menyentuh keistimewaan Sabah dan Sarawak memerlukan persetujuan Gabenor kedua-dua negeri.
Pakatan 1963 memberikan Sabah, Sarawak dan Singapura perwakilan di Dewan Rakyat yang merangkumi lebih sepertiga kerusi yang diperuntukkan. Mungkin ini membolehkan negeri-negeri itu mempunyai kuasa menentang sebarang perubahan perlembagaan.
Artikel 150(6A) emergency chapter melindungi undang-undang dan budaya kaum di negeri-negeri Borneo even against emergency legislation.
Peguam di Barat Malaysia tidak mempunyai hak untuk berkhidmat di mahkamah di Borneo tanpa permit kerja. Sungguhpun diberikan pelbagai keistimewaan, perhubungan Kuala Lumpur dengan ketiga-tiga negeri tidak berjalan lancar.
Penyatuan dengan Singapura bertahan selama dua tahun. Ketegangan dengan negeri-negeri Borneo juga banyak. Pada 1966, darurat terpaksa diisytiharkan di Sarawak untuk melantik Ketua Menteri, Stephen Kalong Ningkan.
Ketika diketuai oleh Tun Mustapha, Sabah menyaksikan satu keadaan di mana mereka menggunakan kuasa meyakinkan. PBS memegang tampuk pemerintahan beberapa kali dengan cara menaikkan semangat nasionalisme Sabah.
Kebanyakan penduduk Sabah mempunyai persepsi – dan persepsi sangat penting – bahawa kepentingan istimewa yang termaktub di dalam persetujuan 20-poin tidak dihormati dengan sepenuhnya. Apa yang memberangkan mereka adalah kegagalan kerajaan persekutuan untuk mengawal kemasukan beramai-ramai pendatang haram ke Sabah.
Malah ada dakwaan bahawa beribu-ribu “pendatang haram” telah diberikan taraf residen tetap atau menjadi warganegara dan dengan itu mengakibatkan hilangnya kuasa Sabah dari aspek imigrasi. Sudah tentu pertambahan penduduk Sabah sangat ketara. Kerajaan persekutuan menolak dakwaan ini dengan menyatakan bahawa mereka mendapat tekanan antarabangsa untuk melayan pendatang dengan rasa perikemanusiaan.
Satu lagi aspek adalah perubahan Perlembagaan untuk mengikhtiraf Labuan sebagai wilayah persekutuan.
Isu ketiga yang menggemparkan berkaitan dengan perubahan perlembagaan ke atas Artikel 3(3) dan 38(7), polisi Islam telah menular ke Sabah dan Sarawak walau pun larangan telah dikeluarkan pada 1963 tentang hal-ehwal keagamaan. Negeri-negeri Borneo telah mengungkit bahawa jumlah wakil mereka di Dewan Rakyat telah menurun walaupun wujud Artikel 161E(2)(e).
Pihak berkuasa menolak perubahan ini dengan menyatakan bahawa kebanyakan daripada perubahan telah dibuat dengan persetujuan ketua-ketua negeri-negeri Borneo dan mematuhi prosedur perlembagaan Artikel 161E. Dalam setiap sistem federal, pertelingkatan di antara kerajaan pusat dan majlis tempatan tidak dapat dielakkan dan mungkin dianggap sebagai persaingan sihat.
Menyentuh tentang demokrasi yang berfungsi, ketakpersetujuan tentulah akan timbul. Jika negeri bersekutu tidak mempamerkan ketidakpuasan, itu bermakna tanda-tanda untuk penyakit yang lama. Kadangkala ketiadaan masalah adalah menjadi masalah tersendiri!
Malaysia berjaya dalam mengelakkan tekanan negeri-negeri bersekutu daripada meletus menjadi konflik terbuka. Semangat moderasi dan penyesuaian yang menjadi ikutan ketika kelahiran di tahun 1963 mesti diteruskan sebagai persediaan untuk menerima dugaan seterusnya. Warga Sabah dan Sarawak mempunyai banyak kesedihan yang wajar didengari.
